Retrospektiva crnotalasnih jugo-filmova u Berlinu Crni talasi, crveni horizonti

Davor Korić, Nenad Kreizer

Institut za film i vizualnu umjetnost “Arsenal” priredio je u istoimenom kinu u Berlinu tokom septembra reviju filmova svrstanih u takozvani “crni talas”. Radi se o filmovima koji su početkom 60-tih godina počeli da preispituju stare mitove, te zahtijevaju od tadašnje vladajuće politike izgradnju boljeg socijalizma.

Dvorana kina Arsenal u Berlinu
Bild 1 vergrößern +

Smotra filmova Crnog vala traje u berlinskom Arsenalu do 28. 09.

Poslušajte razgovor: Nenad Kreizer i Vedrana Madžar, 1. dio

Sve veći jaz izmedju svakodnevnog života i ideala socijalističkog društva vodio je u bivšoj Jugoslaviji sve većem stupnju razočarenja te konstruktivnoj kritici vladajućeg političkog sistema, koja se odnosila na zvaničnu ideologiju, ostvarenje pravednog društva i evoluciju revolucionarnih ideja. Tadašnja jugoslavenska kinematografija se uglavnom bazirala na partizanskim filmovima, sve dok filmski autori takozvanog “crnog talasa” nisu sa analitičkom oštrinom i anarhističnim humorom počeli da ukazuju na sirimaštvo, beskućništvo, prljavštinu i nasilje i ostale tabu teme tadašnjeg vremena.

Poslušajte razgovor: Nenad Kreizer i Vedrana Madžar, 2. dio

Mnogi filmovi ovog pokreta su sklonjeni, kako se tada govorilo, "u bunker" i nisu stigli do publike, dok je njihovim autorima bio onemogućen dalji rad. Danas se ovi filmovi, koji su grupni naziv dobili prema nazivu kratkog filma Želimira Žilnika “Crni film”, smatraju jednim od najplodnijih razdoblja jugoslavenske kinematografije koja je počela da se decentralizira i demokratizira. Većina reditelja ovog talasa započeli su svoje karijere u filmskim klubovima, koji su nakon rata u cilju tadašnje kulturne politike osnivani u mnogim gradovima zajedničke države.

U klimi enormne društvene i političke dinamike 60-tih godina bile su sve više moguće intelektualne slobode i avangardna kretanja u literature i umjetnosti, pa tako i filmu. Brojni filmski stvaraoci novog jugoslavenskog filma raskinuli su sa do tada vaćežim umjetničkim formulama, te počeli da eksperimentiraju i istražuju u okviru različitih izražajnih formi. Dok su reditelji tzv. “crnog talasa” kao što su Aleksandar Petrović i Živojin Pavlović svoje filmske priče realizirali u realističkoj formi, dotle su drugi, predvodjeni Želimirom Žilnikom svoja ostvarenja obogaćivali dokumentarnim elementima, dok su Dušan Makavejev i Lazar Stojanović svoja djela miješali sa arhivskim filmskim matarijalima.

Sveobuhvatnom retrospektivom pod nazivom “Crni talasi, crveni horizonti” tokom ovog mjeseca u kinu “Arsenal” u Berlinu, autori Annette Lingg i Vedrana Madžar žele još jednom ljubiteljima filma skrenuti pažnju na jednu od najznačajnijih epizoda jugoslavenske kinematografije.

Stand: 09.09.2015, 18.33 Uhr