Čuvari prirode: Bitka za Sanu i Sutjesku

Bild 1 vergrößern +

Izvor reke Sane u Ribniku kod Mrkonjić Grada

Nekoliko stotina aktivnista usprotivili su se izgradnji male hidroelektrane (MHE) „Medna“ u Ribniku na izvoru rijeke Sane, nedaleko od Mrkonjić Grada. Izgradnja je počela uprkos činjenici da je ovo područje planirano da bude proglašeno parkom prirode. Slična je situacija i sa Nacionalnim parkom Sutjeska, gdje je takođe planirana izgradnja nekoliko malih hidroelektrana na mjestima koja su zaštićena .

Snažne poruke ovih dana dopiru iz Ribnika sa izvora rijeke Sane, nedaleko Mrkonjić Grada. Traži se hitno zaustavljanje izgradnje MHE “Medna” po svaku cijenu s obzirom da su protiv gradnje mještani ali i stanovnici cijele Krajine. Mještani koji žive uz Sanu kažu da od početka izgradnje ove MHE nemaju više pitku vodu i da se prilikom korišćenja dinamita za probijanje tunela urušavaju kuće. Mještanin Ljubomir Lisica kaže da im se od detonacija urušava i lokalni put.

Nema pitke vode, detonacije ruše kuće

„Nemamo vode da pijemo. Oni (izvođač radova) imaju crijevo, vodu su uveli, peru mašine a mi nemamo pitke vode. Detonacije su jake, kuće se tresu a kuće su zidane od kamena“, priča Ljubomir.

Investitor je “LSB Elektrane” iz Banjaluke pod okriljem kompanije “Interenergo” Ljubljana koja je opet u vlasništvu jedne austrijske kompanije. Predstavnik „Koalicije za Sanu“, Goran Krivić podsjeća da je Prostornim planom RS ovo područje trebalo da bude pod strogim režimom zaštite te da je od 15 tužbi 10 presuđeno u njihovu korist.

Prva koncesija za izgradnju ovih hidrolektrana dodjeljena je još 2006. godine a od tada je promijenila četiri nosioca. Mjenjani su i drugi parametri poput vremena trajanja koncesije koje je sa prvobitnih 20 produženo na 40 godina. Pravni zastupnik slovenačkog investitora u austrijskom vlasništvu, tvrdi da posjeduje sve dozvole i podršku lokalnog stanovništva te da su netačne tvrdnje da je područje izgradnje male hidroelektrane na bilo koji način ugroženo, jer je ovo preduzeće uradilo Studiju uticaja na životnu sredinu, te prošlo zakonsku proceduru za dobijanje potrebnih dozvola. Prvi ljudi opštine Ribnik tvrde da su sve političke partije protiv izgradnje.

Male hidroelektrane „prijete“ i NP Sutjeska

Ako su sve političke partije protiv onda nije jasno kako je uopšte moglo doći do ovoga. Kao što nije jasno kako je mogla biti data saglasnost za igradnju hidroelektrana u Nacionalnom parku Sutjeska na rijekama koje protiču kroz ovo područje.

„U NP Sutjeska je planirano pet malih hidroelektrana, dvije na rijeci Sutjesci i tri na rijeci Hrčavki. Smatramo da ove MHE koje su privatna investicija ne mogu biti iznad onih načela po kojima je to područje prije više od 50 godina osnovano“, smatra Nataša Crnković iz Centra za životnu sredinu u BiH.

Nakon velikog pritiska javnosti obustavljen je postupak odobravanja studije izvodnjivosti za izgradnju hidroelektrana u Nacionalnom parku Sutjeska. Takođe i Narodna skupština RS povukla je sa posljednjeg skupštinskog zasjedanja izmjene Prostornog plana. Poslanik NDP-a u skupštini Zdravko Krsmanović, bivši načelnik Foče, protivi se ovakvom odnosu prema prirodi:

„Javni interes ne može biti da je privatnik u NP Sutjeska. Imate javnu ustanovu, vlasitu elektroprivredu, gradi hidrocentrale na rijekama koje su simbol BiH. Ako nekome u Evropi kažete BiH to ga odmah asocira na rijeke i šume. I vi sada dajete male hidroelektrane u NP Sutjeska, koji je jedini uz NP Una i NP Kozara“.

I aktualnoj vlasti je kažu stalo da se očuva NP Sutjeska i neće, obećavaju, učniti ništa kako bi narušili njegove ljepote koje se prostiru na 16 hiljada hektara planinskog područja, smještenog nedaleko od Foče na granici sa Crnom Gorom. Tome u prilog ide i peticija građana RS koja je predata Narodnoj skupštini u kojoj se traži ukidanje statusa javnog interesa za male hidroelektrane u NP Sutjeska.