Oznaka kvaliteta u EU: Baranjski kulen - delicija za posebne prilike

Bild 1 vergrößern +

Predstavljanje Baranjskog kulena u Evropskom parlamentu

Tri druga hrvatska proizvoda su u julu i avgustu ove godine dobila „zaštićenu oznaku izvornosti“ – ogulinski kiseli kupus, neretvanska mandarina i ekstra devičansko maslinovo ulje sa Cresa.

Hrvatska poslanica u Evropskom parlamentu Biljana Borzan je zajedno sa Udruženjem proizvođača "Baranjski kulen" organizovala u zgradi Evropskog parlementa u Briselu predstavljanje ovog hrvatskog proizvoda. Za baranjski kulen je pri kraju procedura dobijanja oznake „zaštićenog geografskog porekla“ na nivou EU.

U EU zaštićeno skoro 1.300 prehrambenih proizvoda, njiihovom prodajom se zaradi preko 54 milijardi evra godišnje. Na posebnoj listi pod nazivom E-Bacchus vode se vina sa autohtonim poreklom, odnosno odredjene regije u kojima se proizvode specifična vina. Šta za proizvodjače kulena u Baranji znači sticanje EU-oznake? Predsednik Udruge proizvodjača Baranjski kulen Miodrag Komlenić kaže da je „kulen dobro poznat u Hrvatskoj, ali je relativno nepoznat na drugim tržištima, posebno onde gde je velika iseljenička populacija u Nemačkoj, Austriji i Švicarskoj“ te se nada da će ova onaka „olakšati put na ta tržišta“.

Sukobi zbog zaštićenih oznaka

Oznakom „zaštićeno geografsko poreklo“ Evropska komisija štiti produkte koji se bar u jedom delu procesa, bilo da je reč o uzgoju, preradi ili konačnoj proizvodnji, vezuju za odredjeno geografsko područje. „Oznaka zaštićene izvornosti“ se dodeljuje kada je proces proizvodnje u potpunosti ograničen na jednu oblast. „Garantovano tradicionalni specijalitet“ je samo onaj proizveden od tradicionalnih sirovina i pripremljen na tradicionalan način. Bez obzira o kojoj oznaci je reč, vrednost proizvoda sa njom na tržištu raste. Ljerka Puljić, članica Upravnog odbora kompanije „Agrokor“ u čijim postojenjima se proizvodi i baranjski kulen govori da nije samo očekivana finansijska dobit važna: “Više nam je u fokusu bio efekt izdvajanja specifičnosti, pomoći i suradnji sa malim proizvodjačima, i zapravo dugoročno ne samo pokazati da vodimo brigu o finansijskom efektu, već da nam nije nebitna i naša društvena odgovornost, jer mi kao veliki za to imamo ljude, znanja, infrastrukturu”.

Dogadja da se zemlje članice EU i sukobe oko zaštićenih proizvoda. Još nije rešen spor oko vina Teran koje se doduše nalazi već na slovenačkoj listi, ali na koju oznaku pravo polažu i proizvodjači iz Hrvatske. Pre nekoliko sedmica je hrvatski poslanik u EP Ivan Jakovčić iznova predložio da stručna radna grupa EU razreši ovaj problem i ukazao da se vino Teran proizvodi u Istri i na Krasu, a to su područja koja danas pripadaju Hrvatskoj, Sloveniji i Italiji. Sličan nesporazum je izbio i oko kranjske kobasice koju je Slovenija zaštitila, ali koja se proizvodi i prodaje pod tim, odnosno odgovarajućim nemačkim nazivom i u Hrvatskoj, Austriji i Nemačkoj. U medjuvremenu je postignut kompromis i Slovenija je pristala da se istoimeni hrvatski proizvod prodaje još 15 godina.

Na tržištu dovoljno mesta za sve

Medjutim predsednik Udruge proizvodjača Baranjski kulen Miodrag Komlenić sa samopouzdanjem i verom u dragocenost proizvoda čije proizvodjače zastupa želi sreću potencijalnoj konkurenciji i smatra da “nema potrebe ni za kakvim konfrontacijama”: “Mjesta ima za sve, a mislim da robe za tržište i nema tako puno kao štro mnogi zamišljaju”.

I zemlje koje nisu članice EU mogu za svoje poljoprivredne proizvode da zatraže evropske oznake, a Evropska komisija zahtev treba da odobri. Na listi se nalaze, na primer, kambodžanski biber, brazilski gambori sa Costa Negre, kolumbijska kafa ili turska gaziantep baklava sa pistacijama. Istovremno države EU imaju pravo i da ospore zahtev neke druge države za dobijanje neke od tri zaštićene oznake. To pravo imaju i zemlje izvan EU, posebno one koje su sa Briselom sklopile neki sporazum, poput onog o stabilizaciji i pridruživanju.

I zagorski puran na EU-listi

Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Makedonija i Srbija još nemaju nijedan proizvod za zaštićenom oznakom EU. Neretko je manjkavo i informisanje o ovoj temi – u srpskim medijima se svojedobno rasplamsala blago rečeno strastvena rasprava o tome zašto je Slovenija zaštitila ajvar kao svoj proizvod. Pri čemu se on ne nalazi niti se ikada nalazio na listi zaštićenih slovenačkih proizvoda.

Hrvatska čeka da se neke od oznaka odobre za još desetak proizvoda, medju kojima i lički krompir, zagorski ćuran ili poljički soparnik. No, vratimo se još jednom kulenu koji će, ako je sudeći po gužvi koja je vladala na predstavljanju u Evropskom parlamentu, biti pun uspeh. Šta Milan Komlenić preporučuje našim slušaocima, kako ga treba jesti? „Uz bijelo vino i kruh “ svakako, kaže predsednik Udruge proizvodjača Baranjski kulen, ali još važnija je atmosfera: „To je delicija koja se konzumira u posebnim prilikama, sa gostima, kao što je i tradicija, nije to delicija koja bi se jela svaki dan.“